Verhaole en gedichte

Jeanne Alsters

De Zomer

1. Ein bietje hörtig trok ik de deur achter mich toe. En daen häös waas neet veur niks: ’t begós weer te druise. Ein dink is zeker: dao kump eine mins toch de mismood van d’raan!
2. Ik zoot mich in de luie praos um wat te näöle; te druime euver de zomer.
3. D’n haof…’s Morges de glanzende bleik met dröppelkes-träön, de nog toege- vaajde blomeblaedjes. De hoeëger klummende zón makde veur ’t weitend oug alles laeventig.
4. De höpkes zand waomei de fliètige zeikdieëme zich verraoje. Neet zoeë plezerig, aevel lever as de kelderratte ónder de bloompöt. Laege noteschaelkes, die ein ingketske bringk. Baovenein, doorein, ónderein bantenistende koeëlmieëskes, pikkend aan ‘n zomerbölke.
5. In ’t graas klieë en de bescheie maelzäödjes, eur hertje nao de zón geäöpend. De flette, de fiuuëlkes, de bellebuim en de balroeëze, lónkend nao ein zwevend zwalmstertje, zörge veur kleur. Veur greun de däörehek en
   de lereerstroèk.
6. Waat kós ik mich begaaje aan de miemere, de framboeëze en op de huukskes, de aerbaeze. En genete van ’t boète zitte, op de slup ein laesbook wao-op smeis, zoeë inens, de glazere vleugelkes gespreid, ein aoliebieësje velt.
7. Of d’rop oèttrekke met de fiets, volgend ’t zigzaggend keviepstertje. De neteur in, zuùvere lóch snoève, de kièkers de kos gaeve.
8. Waat greujt en bleujt d’r neet allemaol naeve de waeg! Snoèftäöte tösse schanse, dao-ónder ein schoekend-schuùvende aektes die weg schuut tösse
   pispötjes, kieëskes, kroèdwiskralle, bruuëdjes en waegetraej.
9. Neet um te plökke, neet te koup in de winkel. Maar wae good kiek vindt dao-in zien beloeëning.
10. Daovan druimde ik op einen daag in juni, wie ik, schuùverend van d’n ozel, door de bezwaajde roèt nao de naten haof keek.
11. Aevel niks zoeë ónveurspelbaar (behalve de mins!) as ’t waer.
    Augustus haet zien zomerbelofte mièr as waor gemak!

Verklaoring van wäörd:

Zeikdieëme: Mieren
Kelderratte: Pissebedden
Ingketske: Eekhoorntje
Klieë: Klaver
Maelzäödjes: Madeliefjes
Flette: Anjers
Bellebuim: Fuchsia’s
Balroeëze: Pioenrozen
Zwalmstertje: Koninginnepage
Aoliebieësje: Lieveheersbeestje
Keviepstertje: Kwikstaartje
Snoèftäöte: Akkerwinde
Schanse: Takkenbossen
Aektes: Hagedis
Pispötjes: Hagewinde
Kieëskes: Kaasjeskruid
Kroèdwiskralle: Boerenwormkruid
Bruuëdjes: Herderstasje
Waegetraej: Weegbree

’t Dictee van september 2004 met teks van Jeanne Alsters.

S. van Gennip-Clerx

Lelieblanke bloomeranke,
Lang vervlaoge zomerdraum
Speegelend in `t rimpelig water
Wao aendjes ônder drök gesnater
Köpkes dômpele in de straum

De lôch die trilt van gônzend laeve
Heite zôn die graas verschreujt
Maar die auk mit mildere straole
Alles oèt de grônd zal haole
Waat t`r in ôs lendje greujt

In mien dinke staon die beelde
Van det vruchtbaar Limburgs land
`t golde kaoreveld en haver
`t grazend vië in malse klaver
Veur `t laeve ingebrand

Toch kin zôn allein neet baate
As t`r genne raegen velt
Kin ein jônge plant neet laeve
Zal `t van de dors begaeve
En verdruuëge op `t veld!

Zôn gepaard aan malse buuje
Guf `t land die laeveskrach
Luuët de buim weer volop bleuje
De gewasse haopvol greuje
Wao de boer op haet gewach

Haopelik geit det noeits verlaore
En verzoort neet al det gold
As weej same blieve strieje
Kinne weej `t land vernieje
In laevend brônsgreun eikeholt!

Frans Pollux

Zeg waas se wils zegge, maar zeg ’t waal op tied.

Had gepraot, had gezag
Ik waas kwaod en had ’t hielemaol gehad
As ik alles eine kiér nog
Eine kiér opniej kôs doon
Dan wis ik waat ik zegge meus,
En stônd ik sterker in mien schoon

Wäörd kinne stein zien, in dien maag
Wäörd kinne klein zien
Maar daen berg greujt gestaag
Neemus kint ‘m miér verlegge
Neemus wuurt ‘m oéit nog kwiét.
Zeg waas se wils zegge, maar zeg ’t waal op tiéd

Had gepraot, had verteld
Ik waas kwaod en veulde gans allein de kelt
Ik had geluusterd en gezwege
Idder waord van dich gehuurd
Ik had bezônne en begreepe
Zoë wiej de mins begreepe wuurt

Wäörd kinne stein zien, in dien maag
Wäörd kinne klein zien
Maar daen berg greujt gestaag
Neemus kint ‘m miér verlegge
Neemus wuurt ‘m oéit nog kwiét.
Zeg waas se wils zegge, maar zeg ’t waal op tiéd

Oèt de revue Stel óg ens veur

Wièd is de waeg, wao is ut ind
Flujas, wao bringste òs haer
Wiès òs de plaats, wao de toekòms begint
Flujas, waat gaon we toch vaer . . .
Ut is al zoë laat, weej woele waat röste
Unne sloek gerstenaat
Dae zoele we waal löste . . .
Wièd is de waeg en wao is ut ind
Weej sjouwe maar wiejer, maar wiejer,
Sjouwe maar wiejer, door waer en door wind.

Dit is de plaats, heej wil ik bliève
Wies det ik van dees aerd verdwien
Heej kan gen mach mich mièr verdriève
Heej zal mienen thoès veur altièd zien.

Want mienen dreij kan ik heej vinde
Zoë krièg mien laeve zienen zin
Heej aan dit land wil ik mich binde
Wies det ik der zelf ein deil van bin.

Heej aan dit land wil ik mich binde
Wies det ik der zelf ein deil van bin.

Waat eeder mins zich altièd wins
Ein röstig plekske op dees aerd
Wao as vreej man hae laeve kan
Zòn plekske is um alles waerd
De woeste chamaaf noom òs det aaf
Verjoog òs vriëd van hoès en haof
Zoë zeuke weej òs heil nòw heej
In dit land, det òs vuuël goods belaof . . .

Teks van Frans Boermans (1917-1999) en mezièk van Jan Theelen

Jan Arts in ’t Veldes

Vrindschap hoést in blieje hârte.
Vrindschap is nörges te koup.
`t Kan ok bes, hiél langsaam greuje.
Soms kriegse d’r enne hiele houp.

Vrindschap is ok net en snoepje,
Dich prufs d’r vân en wils dân miér.
Dich kâns `t kriége, mâr ok gaeve
En `t vult gaot dân, kiér op kiér.

Mâr de allerschoënste vrindschap,
Ik weit `t zaeker, gans gewis,
Is dât opens, gewoëne vrindschap,
Oétgegreujd tot laefde is.

Karel Haanen

leevelingske, oelig dingske
huwelijksleefdes ônderpand
kleine peuter, kleine kleuter
aafgesmeekte godsgezant

leuke bingel, golden ingel
dich mien alles op dees aerd
meus `k dich derve, `k zoel `t besterve
`t laeve waas mich niks mier waerd

lekker döpke, mien leef möpke
en dien velke van satien
doon `t vraoge, dök mich plaoge
zoele d`ingele auk zoë zien?

`k höb vuuël raeje um te baeje
um te prièze sleevenhiër
godalmechtig, dank ik plechtig
veur dien kôms waal hônderd kièr

dien gespertel, altièd dertel
dien gekriebel, dien gekrei
make dök mich dol gelökkig
oètgelaote tössebei

waat zal `t laeve ens dich gaeve?
vuuël gelök? misschien verdreet?
daag van lieje? van verblieje?
leeveke, ik weit `t neet

kind, blief bouwe, vol vertrouwe
op ein blievol laeveslot
hônderd kière zulste lière
alle zaegen kump van god

haes dich schäöpke, met dien släöpke
leever det ik neet mier zing?
iers ein köske . . . dan ein kruutske
wel te röste, leeveling! !

Piet stroeken 1943

Wae lierde mich ’t leed mien stad, det klink in mich veur dich.
De wäörd d’r van, die kin ik neet, maar ‘t is aan dich gerich.
Al waat ik zeker weit van ’t leed, det is de melodie
Die zink oet bliedschap of oet leid, meziek, hiel alt, toch niej.

Wannier ein moder zingk veur ’t kind, det insliep op eur slup,
Dan is de leefde die eur dwingk, ein leed teveurschien rup.
En ’t leefste waat ze kint, det klink in klanke zeut van zin,
Ein melodie, ze is zonder ind, en ouk gein wäörd zien d’rin.

Zoeë zingk altied in mich, mien stad, mien hert zo’n modersleed
Ein melodie aan dich gerich, de wäörd, ik kin ze neet.

Teks:
Piet Stroeken
1 augustus 1943